Аз устод Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ ду қасидаи комил то замони мо расидааст, ки яке «Қасидаи пирӣ» ва дигаре «Модари май» ном дорад. Устод Муҳаммадҳусайни Шаҳрёр дар пайравии «Қасидаи пирӣ»-и Одамушшуаро Рӯдакӣ қасидае дорад бо номи «Рӯдакӣ», ки дар он муҳаббати самимии худро ба Устоди шоирон ва шеъру адаби форсӣ баён кардааст. Агарчи қасидаҳои мавриди баррасии мо дар вазнҳои гуногун (аввалӣ дар баҳри муҷтас ва дувумӣ дар баҳри хафиф) суруда шудаанд, қофияву радифи ягона доранд, қофия «-он» ва радиф «буд».

Қасидаи устод Рӯдакӣ 34 байт дорад ва бо байти зер оғоз мешавад:

Устод Шаҳрёр дар офаридани ин қасида қудрати суханварии худро ба намоиш гузоштааст, ки ситуданист. Дар саропои қасидаи ӯ забону баёни қасидасароёни гузаштаи мо дида мешавад. Маълум аст, ки вай пайваста ба ашъори устод Рӯдакӣ, бавижа ба «Қасидаи пирӣ»-и ӯ назар доштааст. Ин чиз қариб дар ҳар байти қасидаи устод Шаҳрёр ба мушоҳида мерасад. Дар ин мақола мехоҳам ба монандиҳо ва тафовутҳои ҳар ду қасида ба қадри имкон ишора намоям.

Байти аввали қасидаи устод Шаҳрёр моро ба ёди шеъри Одамушшуаро мебарад, ки низ бо таъбири «То ҷаҳон буд» оғоз мешавад:

Ҳамчунин аз баъзе вожаҳое, ки устод Рӯдакӣ дар қофияи шеъраш ба кор бурдааст, устод Шаҳрёр низ суд ҷустааст. Дар зер ба ин қофияҳои монанд ишора мешавад. Аввал байти устод Рӯдакӣ ва баъд байти устод Шаҳрёр:

Ҳамин тавр устод Шаҳрёр калимаҳои «девон», «нуқсон», «дандон» (тездандон), «пинҳон», «борон», «Хуросон», «Оли Сомон», «майдон», «ҳазордастон», «марҷон» ва «дармон»-ро, ки дар қофияи қасида устод Рӯдакӣ ба кор рафтаанд, дар қофияи шеъри худ истифода бурдааст. Ин равиш шеъри ӯро ба шеъри Одамушшуаро бисёр монанд ва наздик кардааст ва ҳар кас ки ин қасидаро мехонад, ҳатман ба ёди қасидаи устод Рӯдакӣ меафтад. Қасидаи устод Шаҳрёр як навъ таърихи мухтасари шеъру шоирии Эронзамин аст, ки аз оғоз то рӯзгори шоирро дар бар мегирад ва ҳамвора аз бузургию баландии мақоми шоир ва шеър мегӯяд, ба монанди: шеърро мансабею унвон буд, шоир партави талъати худоён буд, синаи шоир ҷилвагоҳи фурӯғи Яздон буд, шеъри шоир таронаи қудсӣ, шаммае з-ин тарона Қуръон буд, кохи рифъати шоир баршуда то баланд Кайвон буд, вижа гӯяндагони эронӣ, ки тавонанд худ худоён буд…, ки саропо ҳикоят аз ифтихори Эрону эроният мекунад.

Аз номи қасида ҳам пайдост, ки дар асосан сухан дар бораи Рудакӣ меравад. Устод Шаҳрёр бо абёти равону зебо ва суханони самимӣ устод Рӯдакиро меситояд ва ҷойгоҳи ӯро дар адабиёти форсӣ нишон медиҳад, ки ҳама шоистаи мақоми Одамушшуарост. Ӯ устоди шоиронро бо сифатҳои «хусрав», «дурри шаҳвор», «Пури Дастон», «аввалин қаҳрамони майдон»… ситоиш кардааст:

Шоир дар поёни қасида ишорае ба заҳматҳои устод Саид Нафисӣ мекунад ва ӯро ба унвони ягона касе ки ному осори Рӯдакиро ба имрӯзиён дастрас намудааст, тавсиф мекунад, ки воқиан чуни наст:

Аз нигоҳи ҳунари офаринандагӣ низ ин қасида хеле хушоҳангу зебост. Дар он мо шоҳиди мусиқии калом, ҳамнишинии овозҳо, орояҳои адабии фаровон ба мисли ташбеҳ, тамсимл, тазод, иҳом, талмеҳ, тарсеъ, такрор, таноқуз, қофияи дохилии шеър ва ғайриҳи ҳастем. Зебоии оҳангро дар мисраъу байтҳои зер метавон мушоҳида кард:

Ҳамчунин дар ин қасидаи устод Шаҳрёр метавон таъсири шеъри шоирони гузашта ба мисли Фирдавсӣ, Унсурӣ, Камоли Хуҷандӣ ва дигаронро мушоҳида кард, ки аз ҳофизаи қавии ӯ гувоҳӣ медиҳад:

Унсурӣ гуфта буд:

Устод Шаҳрёр ишора ба гуфтаи ӯ дорад:

Камоли Хуҷандӣ мегӯяд:

Хулосаи калом ин аст, ки устод Шаҳрёр ҳамчун шоири тавоно тавонистааст, ки бо назар доштан ба қасидаи устод Рӯдакӣ шеъри зебову мутантане биёфарад ва бо он ҳунари шоирии худро ба намоиш гузорад. Воқиан ин қасида хеле устодона суруда шудааст, ки баёнгари равонии табъ ва устодии гӯяндаи қасидаи «Рӯдакӣ»-ст.

Мубашшир Акбарзод - ходими илмии Институти забон ва адабиёти Рӯдакии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон